Ontdek de Vergeten Geschiedenis
De oorlog was hier!
Duik dieper in de verhalen van moed en overleving die zich afspeelden tijdens de Tweede Wereldoorlog in onze gemeenschap. Ontdek de impact en de blijvende herinneringen die deze gebeurtenissen hebben achtergelaten.
De Witte Huisjes vóór de sloop in 1991. Links de smederij waar het verzet bij elkaar kwam.
Het verzet in Houten
Uit de verhalen blijkt dat de Houtense verzetsgroep bijeen kwam in de ‘Witte huisjes’ aan de zuidkant van het Plein, waar nu de winkel van Albert Heijn staat. Zij hebben waarschijnlijk twee maal een overval gepleegd op het distributiekantoor waarbij distributiebescheiden, het bevolkingsregister en het woningregister werden meegenomen. Verder hielp deze groep onderduikers en pleegde een aanslag op de spoorlijn. Zij hadden contact met de geallieerden zodat zij de aanwezigheid van de Duitse generaal Reinhardt met zijn staf in Houten konden doorgeven waarna op 28 november 1944 het bombardement van Houten plaatsvond.
Op deze foto die kort na de bevrijding is gemaakt zullen de meeste leden van het Houtense verzet staan. De drie politieagenten hebben, voor zover bekend, niet actief aan het verzet deelgenomen maar dit wel oogluikend toegestaan.
v.l.n.r.: G. Groen, Jan Zumbrink, J.F. Hoekstra, Herman de Bruin, Jan Stuivenberg, Arie Olthof, Joop van der Sanden, onbekend, knielend Henk de Klein, daarachter Sjaak Kemp, Nard van de Leemkolk, daarachter Henk van der Sanden, Johan Sturkenboom, daarachter Henny Besselink, Dorus de Klein, Jan Vonk, Ries van Soest, knielend Piet van der Sanden, daarachter Ben Pater, Willem van de Leemkolk, Cor van Amerongen, Cor van Rooijen, Piet Scholts en N.G. van Varik.
Op een andere foto met daarop een aantal leden van de Houtense Binnenlandse Strijdkrachten bij de begrafenis van Jan van Dijk in Schalkwijk staan ook nog Mart Steijvers, Piet van der Sanden, en Bertus Jongerius.
De Binnenlandse Strijdkrachten van Houten poseert voor de N.H. kerk van Houten.
De oorlog door kinderogen
Het verzet in Houten
In de oorlog waren er mensen die niet wilden dat de Duitsers de baas waren. Deze mensen noemden we het verzet. In Houten kwamen ze stiekem bij elkaar in de Witte huisjes, op de plek waar nu de Albert Heijn staat.
Wat deden ze?
Ze stalen bonkaarten, zodat mensen eten konden krijgen.
Ze hielpen onderduikers, mensen die zich moesten verstoppen voor de Duitsers.
Ze maakten een spoorlijn kapot, zodat de Duitsers geen treinen konden gebruiken.
En ze gaven belangrijke informatie door aan de geallieerden — dat waren de landen die tegen Duitsland vochten, zoals Engeland, Amerika en Canada.
Door die informatie wisten de geallieerden dat een Duitse generaal in Houten was. Daarna werd Houten op 28 november 1944 gebombardeerd.
Op de foto zie je mannen van de Binnenlandse Strijdkrachten. Dat was de groep die na de bevrijding het werk van het verzet voortzette. De drie agenten op de foto deden zelf niet mee aan het verzet, maar ze keken wel de andere kant op — ze lieten het gebeuren.
Het verzet
Het verzet bestond uit mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het geheim tegen de Duitse bezetters werkten. Ze deden dat omdat ze het niet eens waren met wat er gebeurde. Verzetsmensen hielpen bijvoorbeeld onderduikers, maakten valse papieren of verzamelden informatie voor de geallieerden. Dat was heel gevaarlijk, want als ze werden ontdekt, konden ze worden opgepakt of zelfs gedood.
De geallieerden
De geallieerden waren de landen die samen vochten tegen Duitsland en zijn bondgenoten in de Tweede Wereldoorlog. Bekende geallieerde landen waren Engeland, Amerika, Frankrijk, Canada en Rusland. Zij wilden Europa bevrijden van de Duitse bezetting. Dankzij hun hulp werd Nederland in 1945 weer vrij.
De oorlog in perspectief
Burgerschapsvragen voor het V.O.
Deze vragen helpen je om na te denken over keuzes die mensen in de oorlog moesten maken. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Het gaat erom dat je onderzoekt wat jij belangrijk vindt, hoe jij situaties inschat en welke waarden voor jou leidend zijn.
Lees de tekst of bekijk de locatie aandachtig en neem daarna de tijd om bij de vragen stil te staan. Probeer verder te denken dan wat er letterlijk staat: waarom gebeurde iets, welke opties hadden mensen wel of juist niet, en wat zou jij in die situatie gedaan hebben?
Praat er met elkaar over, stel vragen aan elkaar, en wees nieuwsgierig. De oorlog was ingewikkeld. Jullie antwoorden mogen dat dus ook zijn.
Burgerschapsvragen voor VO
Thema: verzet, risico’s en lokale verantwoordelijkheid
- Waarom denk je dat gewone inwoners van Houten besloten om zich bij het verzet aan te sluiten, ondanks het grote risico op arrestatie, foltering of executie?
- Hoe beoordeel jij het morele dilemma van verzetsdaden zoals sabotage of overvallen, die soms tot burgerleed kunnen leiden, zoals bij het bombardement?
- Vind jij dat verzetsgroepen verantwoordelijk zijn voor de gevolgen van acties die zij doorgeven aan geallieerden, zoals de aanwezigheid van de Duitse generaal?
- Hoe zou jij omgaan met het feit dat sommige politieagenten het verzet niet hielpen, maar het wel oogluikend toestonden? Vind je dat voldoende, of hadden zij meer moeten doen?
- Wat zegt deze tekst over het belang van lokale organisaties en gewone burgers binnen een groter nationaal verzet?
- Hoe zou jij omgaan met de druk als iemand uit jouw omgeving je zou vragen om te helpen bij een verzetsactie?
- Wat vind jij van de rol van onderduikers en degenen die hen hielpen? In hoeverre is dat verzet, en in hoeverre is het menselijkheid?
- In hoeverre vind jij het belangrijk dat verzetsleden na de oorlog worden herinnerd en erkend, zeker als niet alle namen en verhalen volledig bekend zijn?
- Hoe kijk je aan tegen het feit dat verzetsgroepen soms informatie doorgaven die leidde tot geallieerde aanvallen? Kun je dat zien als moed of als een gevaarlijke gok?
- Wat kunnen jongeren vandaag leren van het Houtense verzet als het gaat om opkomen voor vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid, ook in veel veiligere tijden?
Nuttige links voor meer informatie
Ontdek verdere geschiedenis
Verbreed je kennis
Deel jouw verhaal
Heb jij een verhaal dat zich afspeelde in de gemeente Houten tijdens de Tweede Wereldoorlog dat je wilt delen? Of heb je wellicht foto’s van deze belangrijke periode? Bij De Oorlog was hier nodigen we je uit om jouw ervaringen en herinneringen met ons te delen. Samen kunnen we de geschiedenis levend houden. Doe mee en draag bij aan ons gezamenlijke geheugen!